Patron Szkoły

Początki konspiracji wojskowej w powiecie grójeckim miały miejsce już w pierwszych tygodniach okupacji. Inicjatorami powstania organizacji podziemnej na ziemi grójeckiej byli: Wanda Jadwiga Godlewska ( „Wir”) oraz ppor. rez. Tadeusz Juliusz Olszewski ( „Wojtek”, „Nurski”), burmistrz miasta w latach 1936-1939.

27.09.1939r. Godlewska dotarła w Warszawie do agend Służby Zwycięstwu Polski , zgłosiła akces i złożyła przysięgę. Otrzymała pełnomocnictwa oraz wskazówki dotyczące powołania powiatowej komendy SZP. Pierwszym komendantem  został por. rez. Wacław Granat („Ryś”).

Na ziemi grójeckiej działały wówczas różne tajne organizacje: Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie, Szwoleżerowie, Tajna Armia Polska, Konfederacja Zbrojna. Najpotężniejszą z w/w organizacji była Służba Zwycięstwu Polski przekształcona w 1940 r. w Związek Walki Zbrojnej.

Grójecki oddział ZWZ stworzył podziemie cywilne oraz podwaliny pod przyszłe struktury wojskowe. Rezultatem działalności por. „Rysia” i „Wira” od 28.10.1939r. do października 1940r. było utworzenie zalążka Komendy Obwodu SZP - ZWZ Grójec - „Gawron” (później „Głuszec”) oraz powołanie 8 ośrodków terenowych i zaprzysiężenie ich komendantów.  Na przełomie 1939 i 1940r. oraz na początku 1940r. zorganizowali oni ośrodki: I Grójec, II Tarczyn, III Góra Kalwaria, IV Warka, V Nowa Wieś, VI Woszczyn, VII Mogielnica, VIII Lipie.

W 1941r. kpt. Stefan Jodłowski („Klon”) utworzył Ośrodek IX Chynów. Szacunkowe dane pozwalają stwierdzić, że na początku 1940r. konspiracja grójecka miała w swych szeregach ok. 600 członków.

We wrześniu 1940r. komendantem Obwodu Grójec - „Gawron” - „Głuszec” został por. łączności. Stefan Jodłowski („Klon”, „Grafowski”, „Bukowski”). Zorganizował Komendę Obwodu, wykorzystując kadrę miejscową. Dotychczasowy komendant por. Granat („Ryś”) zajął się sprawami organizacyjno-personalnymi. Komenda Obwodu, dzięki zaangażowaniu fachowców wojskowych, a także operatywnemu dowództwu, stała się sprawnie funkcjonującym organem, który realizował zadania własne, jak też zlecane z zewnątrz (łączność radiowa, zrzuty lotnicze, wywiad i inne). W wyniku efektywnych działań kpt. „Klona” w r. 1943 dochodzi do scalenia organizacji wojskowych działających na terenie Obwodu Grójec - „Głuszec”( bez „Szwoleżerów” Szwoleżerów GL AL.). 

Na początku 1943r. rozpoczęło się tworzenie jednostek wojskowych wyższego stopnia. Ośrodki przeorganizowały się w kompanie. Zostały utworzone 3 bataliony wchodzące w skład 18 pułku piechoty odtwarzanego w Obwodzie Grójec - „Głuszec”. Organizację II batalionu komendant Obwodu kpt. Jodłowski powierzył komendantowi ośrodka Tarczyn kpt. Edwardowi Ziółkowskiemu („Zośka”). Powstały wówczas 3 kompanie.

W II batalionie znaleźli się żołnierze z miejscowości: Tarczyn, Jazgarzew, Zalesie Dolne i Górne, Góra Kalwaria, Chynów, Drwalew, Wągrodno, Prażmów, Zawodne (ok. 700 żołnierzy).

Stefan Jodłowski opuścił Obwód Grójec - „Głuszec” 30.06.1943r., nowym, a jednocześnie ostatnim komendantem został 01.07.1943r. por. zaw. piech. Dionizy Wincenty Rusek („Halny”, „Grań”). Kpt. „Halny” przejął dowodzenie trudnym dla AK okresie, mimo to podjął działania mające na celu zaostrzenie dyscypliny, organizowanie dywersji, akcji bojowych, wykonywanie wyroków na agentach zdrajcach, zorganizował także szkolenia, łączność radiową i odbiór transportów lotniczych.

Mimo akcji represyjnych nie udało się Niemcom zniszczyć konspiracji grójeckiej. Dotrwała ona do wyzwolenia i została rozwiązana 17.01. 1945r.

Na terenie Obwodu Grójec - „Głuszec najwcześniej został powołany Ośrodek I obejmujący miasto Grójec i gminę Kobylin. Komendantem w  grudniu 1939r. został pchor. sł. st. sap. Bogusław Kolwas („Stopka”). Następcami „Stopki” byli: ppor. sł. st. Edward Zdanowicz, a od 1943r. do 17.01.1945r. kpt. sł. st. Stefan Głogowski („Józef”).

W pierwszym roku konspiracji skupiono się  przede wszystkim na tworzeniu „trójek” i „piątek”, podstawowych komórek podziemnego wojska. Z czasem z tych „trójek” i „piątek” uformowały się drużyny i plutony. Powstały wówczas 3 plutony w Grójcu dowodzone przez ppor. Wawrzyszczaka („Andrzej”) i ppor. Albina Woźniakowskiego oraz 1 pluton w gminie Kobylin dowodzony przez ppor. Henryka Hłasko („Damazego”). Najważniejszym zadaniem wówczas realizowanym było gromadzenie, konserwowanie i magazynowanie wszelkiego rodzaju broni oraz amunicji i granatów.

W 1940r. Ośrodek I poniósł straty z powodu aresztowań przez Gestapo. Mimo ciężkich tortur aresztowani żołnierze nie wydali nikogo. W Obwodzie Grójec - „Głuszec” działalność konspiracyjna przyjmowała różne formy i prowadzona była wieloma metodami. Do najważniejszych i najwcześniej podjętych działań należy wywiad i informacja. Podstawowa siatka organizacyjna powstała w Komendzie Obwodu i 8 ośrodkach terenowych w 1940r. ,kierował nim por. kaw. Zygmunt Nowiński („Zgrzyt”). Wywiad zbierał informacje o tranzytowych transportach wojskowych i towarowych, o dyslokacjach jednostek policyjnych i wojskowych w granicach powiatu. 

W szczególny sposób interesowano się lotniskiem wojskowym w Słomczynie. Sporządzono jego plany, które zamierzano wykorzystać w ramach akcji „Burza”.

Kontrolowano, a czasem niszczono przesyłki pocztowe adresowane do niemieckich instytucji policyjnych i administracyjnych. Prowadzono podsłuch telefoniczny, kontrolowano korespondencję adresowaną do instytucji niemieckich. Analizowano działalność urzędów i urzędników niemieckich, szczególnie: żandarmerii, Gestapo i Schupo. Śledzono poczynania agentów niemieckich.

Na podstawie meldunków z terenu były sporządzane zbiorcze, miesięczne meldunki sytuacyjne zawierające wiele cennych informacji dotyczących różnych dziedzin działalności Niemców. Ponadto wyciągano wnioski praktyczne , które uniemożliwiały działania Niemców oraz zapewniały ochronę zagrożonych ludzi.

Komórka informacji Biura Informacji i Propagandy Obwodu ( Głuszec/3) zajmowała się zbieraniem, opracowywaniem i przekazywaniem do BIP Okręgu raportów miesięcznych. Dotyczyły one: I Polityki okupantów, II Administracji GG, III Położenia gospodarczego, IV Spraw społecznych, V Spraw kultury, VI Postaw społeczeństwa, VII Spraw narodowościowych. Od 1941r.  ważnym przedmiotem zainteresowania Komendy Obwodu Grójec -„Głuszec” stało się lotnisko wojskowe w Słomczynie. Do najważniejszych zadań należały: obserwacja i zbieranie informacji wywiadowczych związanych z funkcjonowaniem lotniska, zorganizowanie, przeszkolenie i uzbrojenie Oddziału Lotniskowego przeznaczonego do zajęcia lotniska w Słomczynie po wycofaniu się Niemców, przygotowanie pól zrzutowych i zapewnienie im bezpiecznego funkcjonowania. Pion lotniczy w Obwodzie organizował por. obs. Tadeusz Kamieński („Lotny”), był też twórcą i dowódcą Oddziału Lotniskowego nr 3.

Od r.1943 rozwijała się akcja przerzutowa. Pierwsze miejsca zrzutów przygotowano koło miejscowości Bogatki, następne w pobliżu majątku Piekarty i Machnatka. Zapasowe zrzutowiska znajdowały się w gminie Lechanice. Ważną rolę w awizowaniu akcji zrzutowych odgrywała placówka łączności Obwodu Grójec - „Głuszec” mieszcząca się w Grójcu, kierował nią pchor. łączności. Henryk Filipczak („Faja”).

Obowiązek odebrania zrzutu, ochrony terenu, zabezpieczenia zasobników  ludzi spoczywał na  komendancie Ośrodka, na którego terenie odbywała się akcja.

Od połowy 1941r. w wytypowanych miejscowościach powiatu grójeckiego rozpoczęły pracę radiostacje nadawcze utrzymujące łączność KG ZWZ ze sztabem Naczelnego Wodza w Londynie ( Góra Kalwaria, Tarczyn, Grójec, Warka). Oficerami łączności radiowej w Obwodzie Grójec - „Głuszec” był ppor. łączności. inż. chemii Andrzej Grossman („Żabiński”). Na terenie Ośrodka III od jesieni 1940r. do sierpnia 1943r. działała łączność radiowa dla potrzeb KG ZWZ - AK. 

Na terenie Obwodu Grójec - „Głuszec” sprawnie działał system łączności konspiracyjnej. Istniały 2 rodzaje łączności: bieżąca i alarmowa. Dwa główne elementy łączności konspiracyjnej stanowili łącznicy i skrzynki kontaktowe ( na terenie powiatu było ich ok. 80-u). Doręczano 2 rodzaje przesyłek: paczki i kartki. Paczki zawierały prasę, broszury, broń, amunicję, radiostacje, aparaty radiowe, leki, aparaty fotograficzne i wiele innych.

Przenoszono pocztę, czyli meldunki, sprawozdania, raporty i rozkazy. Gońcami lub łącznikami najczęściej była młodzież od 16 do 19 lat. Młodzi żołnierze wykonywali niebezpieczne zadania, wykazując się odwagą, opanowaniem i kreatywnością. Organizacją wewnętrznej i zewnętrznej łączności  dla potrzeb Komendy Obwodu zajmował się adiutant. Szczególnie ważne informacje były szyfrowane. Oprócz skrzynek działały też punkty kontaktowe, gdzie odbywały się spotkania członków konspiracji z wysłannikami władz AK.

W II połowie 1940r. kpr. pchor. Marian Tadeusz Rapacki („Wilga”, „Rafał”) na polecenie komendanta Obwodu zorganizował kilkunastoosobowy oddział dyspozycyjny Komendy Obwodu. OS nie brały udziału w akcjach zbrojnych. Uczestniczyły w akcjach typu: wymierzanie kary chłosty,  strzyżenie włosów,  wykonywanie kary śmierci na zdrajcach, kolaborantach , Niemcach, niszczenie dokumentów obowiązkowych dostaw produktów rolnych, ewidencji ludności przewidzianej do wywiezienia na roboty do Niemiec, niszczenie zbiorników z alkoholem, niszczenie linii i urządzeń łączności, zdobywanie pieniędzy, uwalnianie aresztowanych, itp. Od połowy 1943r. we wszystkich ośrodkach Obwodu działały OS. Były one w dyspozycji oficera dywersji w Obwodzie Grójec - Głuszec” por. Jana Warnke („Błysk”).

Żołnierze Obwodu Grójec - „Głuszec” przeprowadzili wiele udanych akcji, wśród nich na wyróżnienie zasługuje akcja na „Caritas” w celu uwolnienia więźniów Gestapo, która odbyła się 27 marca 1944r. Jej efektem było odbicie 26 Polaków. Akcja została odnotowana w „Biuletynie Informacyjnym”, a trzej najaktywniejsi żołnierze: por. Jan Warnke („Błysk”),, ppor. Edmund Świtalski („Marek”) i pchor. Bolesław Pierzchalski („Słoń”) zostali odznaczeni przez kpt. „Halnego” Krzyżami Walecznych. Przygotowania do akcji „Burza”, która miała polegać na atakowaniu cofającego się wroga, zostały podjęte w Obwodzie Grójec - „Głuszec” wiosną 1944r. Komendant Obwodu kpt. Dionizy Rusek („Halny”) nakazał przygotowanie plutonów bojowych, prowadził intensywne ćwiczenia, dokonał przeglądu broni i amunicji i zorganizował gromadzenie żywności, lekarstw i materiałów opatrunkowych. Już 30.07.1944r. odbyła się zbiórka pierwszego oddziału w związku z  Powstaniem, a rozkaz gen. „Bora” z dn. 14 sierpnia nakazujący skierowanie wszystkich sprawnych jednostek do walki spowodował rozpoczęcie koncentracji, która trwała 3 dni Na terenie okolicznych wsi i lasów chojnowskich przebywało ok. 2000 żołnierzy z różnych ośrodków. Próby przedarcia się do Warszawy nie powiodły się.

Na wieść o przygotowaniach do Powstania kilkudziesięciu członków konspiracji grójeckiej pojechało do Warszawy. Wanda Godlewska, szef BIP w Komendzie Obwodu, prowadziła działalność propagandową i informacyjną w Śródmieściu. Por. Wacław Granat („Ryś”) był zastępcą inspektora WSOP Obwodu V Mokotów. Wielu żołnierzy konspiracji grójeckiej walczyło w Powstaniu i zginęło, dając świadectwo swojej odwagi i patriotyzmu.

Po upadku powstania w powiecie stacjonowały oddziały niemieckie, pojawili się liczni agenci Gestapo, co spowodowało wzrost zagrożenia dla żołnierzy grójeckiego podziemia. W obwodzie mimo to nadal odbywają się szkolenia, akcje wywiadowcze, z wypędzonymi z Warszawy dzielono się żywnością i lekami. Prowadzono nadal łączność radiową z Londynem. 16 stycznia 1945r. zebrała się Komenda Obwodu Grójec - „Głuszec” i po przeprowadzeniu oceny aktualnej sytuacji wojskowej i politycznej komendant kpt. „Halny” wydał rozkaz rozwiązania z dn. 17 stycznia 1945r. oddziałów Armii Krajowej na podległym mu terenie.

Szukaj na stronie

Najlepsze Technika w Polsce

  ogo, odznaka Brązowej Szkoły, Najlepsze Technika, ranking Perspektywy 2023Fundacja Edukacyjna "Perspektywy" potwierdza, że Technikum w ZS im. AK Obwodu "Głuszec” - Grójec w Grójcu jest wśród najlepszych techników w Polsce sklasyfikowanych w Rankingu Liceów i Techników PERSPEKTYWY 2024 i przysługuje mu tytuł "BRĄZOWEJ Szkoły 2024"

ogo, odznaka Brązowej Szkoły, Najlepsze Technika, ranking Perspektywy 2023

Logo, odznaka Srebrnej Szkoły, Najlepsze Technika, ranking Perspektywy 2021

Logo, odznaka Brązowej Szkoły, Najlepsze Technika, ranking Perspektywy 2019

Logo, odznaka Brązowej Szkoły, Najlepsze Technika, ranking Perspektywy 2018

Jesteś NASZYM Absolwentem? - Weź udział w ANKIECIE

Logo Badanie Losów Absolwentów w ZS Grójec

Szukaj informacji na stronie

Wykonanie: © Krzysztof Karwan. 2017-2023 Zespół Szkół im. Armii Krajowej Obwodu "Głuszec" - Grójec.

Main Menu