„Lalka” Bolesława Prusa jest utworem wyjątkowym, wzbudzającym kontrowersje zarówno w momencie ukazywania się powieści, jak i obecnie. Tekst oddaje nastroje lat 80. XIX wieku, kiedy to w świadomości pozytywistów polskich doszło do przewartościowania, nazywanego kryzysem antypozytywistycznym. Dodatkowo jest on kopalnią motywów, których znajomość przyda się nie tylko podczas zdawania egzaminu dojrzałości z języka polskiego, ale również dlatego, że są one nadal aktualne.
Aby móc bliżej poznać realia współczesnego autorowi społeczeństwa, a tym samym lepiej zrozumieć wybory bohaterów „Lalki”, uczniowie klas 2pa, 3pa, 4ps2, 4pd oraz 4i wraz z opiekunkami: p. Anetą Smętek, p. Ewą Pawełek i p. Xymeną Korczak udali się 25 stycznia 2023 r. na wycieczkę do warszawskiego Teatru Palladium na spektakl pt. „Lalka”.
Celem wycieczki było zapoznanie uczniów z nowatorskimi odczytaniem i realizacją teatralną najsłynniejszej powieści Prusa, która nota bene jest lekturą obowiązkową do matury. Obejrzenie spektaklu jest świetną powtórką treści omówionego na lekcjach utworu (w przypadku klas maturalnych) oraz wartościowym materiałem wyjściowym do analizy tego wielowątkowego dzieła polskiego pozytywizmu (w przypadku klas, które dopiero będą mierzyć się z interpretacją powieści). Twórcy widowiska w błyskawicznym tempie przenosili nas z mieszczańsko-arystokratycznego salonu na dworzec kolejowy (z którego nawet odjeżdżał pociąg!), ze sklepu Rzeckiego do paryskiego laboratorium (gdzie gościł Wokulski) czy z ogrodów prezesowej Zasławskiej na warszawską ulicę. A wszystko z wielką dbałością o klasyczny kostium i stylowe wnętrza! W poszczególne role bohaterów „Lalki” (reżyseria: Bogdan Kokotek, muzyka: Zbigniew Siwek) wcielili się: Bogdan Kokotek (Stanisław Wokulski), Rudolf Moliński (Ignacy Rzecki), Marcin Kaleta (Michał Szuman, doktor), Karol Suszka (Tomasz Łęcki), Grzegorz Widera (Szlangbaum, Kazimierz Starski), Dariusz Waraksa (Wysocki, Żyd 1), Tomasz Kłaptocz (Julian Ochocki, Żyd 2), Kamil Mularz (profesor Geist), Joanna Gruszka (Izabela Łęcka), Lidia Chrzanówna (pani Joanna, siostra Łęckiego), Barbara Szotek-Stonawski (panna Florentyna, kuzynka), Anna Paprzyca (prezesowa Zasławska), Małgorzata Pikus (Kazimiera Wąsowska), Katarzyna Kluz (kobieta upadła).
Kolejnym punktem wycieczki był spacer po Krakowskim Przedmieściu, gdzie uczniowie zobaczyli najważniejsze punkty zlokalizowane na tej ulicy: pomnik Mikołaja Kopernika, bramę Uniwersytetu Warszawskiego, Księgarnię im. Bolesława Prusa (na ścianie znajduje się wmurowana pamiątkowa tablica informująca, że mieszkał tu Ignacy Rzecki), pomnik Bolesława Prusa, Pałac Prezydencki, pomnik Adama Mickiewicza, a ponadto: Kolumnę Zygmunta III Wazy oraz Zamek Królewski. Wędrówka ta nie była jednak przypadkowym przemieszczaniem się po tej niezwykłej ulicy. Prus kreśli w powieści tak realistyczny obraz Warszawy, że czytelnik może odtworzyć topografię XIX-wiecznej stolicy, dlatego też i my postanowiliśmy wybrać się na przechadzkę po Warszawie według wytycznych Prusa.
Najwięcej śladów bohaterów „Lalki” jest właśnie na Krakowskim Przedmieściu (główna ulica Warszawy – wg informacji podanych w utworze – ciągnąca się na południe od Placu Zamkowego), gdzie mieszkali Wokulski i Rzecki. Dość precyzyjnie Prus zlokalizował w swoim utworze powieściowe sklepy. Pod numerem 9 przy Krakowskim Przedmieściu (w kamienicy Meyera, gdzie w czasach ,,Lalki” rzeczywiście istniał sklep galanteryjny) mieścił się stary sklep Wokulskiego, przeniesiony w maju 1878 roku pod adres Krakowskie Przedmieście 7. Prus nie podaje dokładnych namiarów na mieszkanie, w którym mieszkał Wokulski, ale badacze „Lalki” przypuszczają, że było to w kamienicy zlokalizowanej przy Krakowskim Przedmieściu 4. Tam właśnie wmurowano pamiątkową tablicę, którą uczestnicy wycieczki mieli okazję obejrzeć oraz odczytać widniejący na niej napis: ,,W tym miejscu stał dom, w którym mieszkał w latach 1878-1879 Stanisław Wokulski, postać powołana do życia przez Bolesława Prusa w powieści pt. «Lalka». Uczestnik powstania 1863, były zesłaniec syberyjski, były kupiec i obywatel M. St. Warszawy, filantrop i uczony, urodzony w r. 1832”. Niewiele znajdujemy takich przykładów w literaturze światowej, aby bohater powieści uzyskał w oczach publiczności wszelkie znamiona żywej i namacalnej osoby, jak się to zdarzyło w przypadku głównego bohatera ,,Lalki”, Stanisława Wokulskiego.
Mamy nadzieję, że po takiej nietypowej lekcji języka polskiego, zrealizowanej według metody kameralnego projektu (teatralna realizacja powieści połączona ze spacerem śladami Wokulskiego), „Lalka” stanie się bardziej przystępną lekturą w odbiorze, a wątki w niej występujące poukładają się uczniom w logiczną całość.
Zespół polonistyczny